(ΑΠΟ ΤΟ SITE Stivos News KΛΑΣΣΙΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ)
Πριν το 1900 οι …ρίζες του «ημιμαραθώνιου»!
Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΜΟΥΖΕΛΟΣ
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας
Με αφορμή τον ημιμαραθώνιο της Αθήνας έψαξα τις …ρίζες του αγώνα, δηλ. αγώνων σε δημόσιο δρόμο στην Ελλάδα, πέραν του Μαραθωνίου, η ιστορία του οποίου είναι λίγο πολύ γνωστή. Κι αυτό γιατί θεωρώ ότι πολλοί ίσως θα πιστεύουν ότι αυτός ο τύπος αγώνων έχει «ιστορία» λίγων δεκαετιών στη χώρα μας…
Η μελέτη των ιστορικών πηγών δείχνει το ακριβώς αντίθετο! Δηλαδή ότι αγώνες σε δημόσιο δρόμο (ή επί οδού, όπως τους χαρακτήριζαν) άρχισαν να τελούνται μετά τους Ολυμπιακούς του 1896 στην Κύπρο και στην Ελλάδα, καθώς πιθανότατα
 αντιμετώπιζαν με δέος αλλά και οργανωτική δυσκολία τον Μαραθώνιο.
Βλέπει λοιπόν κανείς ότι το 1898 (Β΄ Κύπρια, Λευκωσία), 1899 (Γ΄ Κύπρια, Λεμεσό) και 1900 (Δ΄ Παγκύπρια, Λεμεσό) έγιναν αγώνες 20χλμ. και 16 χλμ. στην τρίτη περίπτωση! Αντίστοιχα στην Αθήνα (Α΄ Σωτήρια, 16/5/1899) έγινε αγώνας 10χλμ.με νικητή το Δ. Σαμοθράκη (Πανιωνίου) με χρόνο 36.05.2 , το 1900 στην Πάτρα 12χλμ, ενώ στο πρόγραμμα των 2ων Πανελ. Αγώνων (Απρίλιος 1901) συναντάμε κούρσα 10χλμ. με πρώτους τους Χ. Νάνο (ΕΓΣ) 32.35.0, Αν. Κουτουλάκη (ΕΓΣ) 33.35.0 και Σπ. Αλεπού (Αμαρ.)!
Στο ιστορικό βιβλίο για το στίβο, ο Π.Μανιτάκης, αναφέρει σε υπότιτλο τη λέξη «ημιμαραθώνιος» το 1902 για έναν αγώνα στην Αγυιά (7/9) αλλά στο κείμενο γράφει για «μικρό Μαραθώνιο» στον οποίο ο πρώτος που πλησίαζε στον τερματισμό έπεσε αναίσθητος 100μ. πριν τη γραμμή και έτσι ο ακολουθών με διαφορά 12 λεπτών πέρασε κανονικά και αναδείχθηκε νικητής!
Ξεφυλλίζοντας τα αρχεία βλέπει κανείς στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα τουλάχιστον ένα ή δύο αγώνες επί οδού με το εκπληκτικό να είναι πως μάλλον είχαν καθιερωθεί (ως υπέρμετρη δοκιμασία) και χρηματικά βραβεία για τους πρώτους, που φυσικά ήταν τότε εξοβελιστέα περίπτωση!

Έπαθλο ένα 100δραχμο!
Ιδού λοιπόν και η απόδειξη με το σχόλιο για αγώνα 20χλμ.ανδρών επί οδού τον Μάϊο του 1904 στα Τρίκαλα, στον οποίο διαφημιζόταν χρηματικό βραβείο ένα εκατοντάδραχμο! Χαρακτηριστικά το μέλος του δ.σ. του ΣΕΓΑΣ επισημαίνει ότι το «πράσινο 100άρικο με την προσωπογραφία του Γεωργίου Σταύρου και με σημαντικότατη αξία, είχε κοπεί ταρίφα για τους δρόμους αντοχής… Και το ωραίο είναι ότι όλοι οι νικητές ενθυλακώσαντες το ποθητό χαρτονόμισμα βραδύτερον αγωνίσθηκαν και ως φίλαθλοι, λησμονηθέντος φαίνεται του προγενέστερου επαγγελματικού ολισθήματός τους»!
Διαπιστώνει κανείς τα πρώτα σπέρματα χρηματικών επάθλων σε αγώνες αλλά και τη νοοτροπία της εποχής (και για πολλά χρόνια μετά…) περί ερασιτεχνισμού και επαγγελματισμού των αθλητών κ.α.
Βλέποντας στο πρόγραμμα των 4ων Πανελλήνιων Αγώνων (Απρίλιος 1905) αγώνα 20χλμ. σε δημόσιο δρόμο (και με τη σχεδόν βεβαιότητα ότι τότε η απόσταση αποτελούσε μισό μαραθώνιο) θα έλεγα ότι οι πρώτοι πανελληνιονίκες του αγωνίσματος είναι οι : Αν. Κουτουλάκης (ΕΓΣ) 1ώρ.14.59, Διαμ.Κάντζιας (Πειρ.Συνδ.) 1ωρ. 24.00!
Αγώνες αναφέρονται και στη συνέχεια και μάλιστα και στην τότε ελληνική Σμύρνη, όπου στους 11ους Πανιώνιους διεξήχθη και ο επονομαζόμενος Ιωνικός Δρόμος 8 ½ χιλιομ. από το Καζεμίρ στο στάδιο με νικητή το γνωστό
μαραθωνοδρόμο Γεώργιο Κουλουμπέρδα (ΠΓΣ) σε 30.05.0.
Δεν χρειάζεται να επεκταθώ περισσότερο, καθώς ο στόχος είναι μια πρώτη ιστορική-στατιστική ενημέρωση όσων αντιμετωπίζουν το στίβο πιο αναλυτικά και εμπεριστατωμένα… Τα υπόλοιπα ανήκουν στην ύλη ενός βιβλίου για τους αγώνες σε δημόσιο δρόμο, αν γραφεί κάποτε για να υπηρετήσει την ιστορία και τη διάσωση των αρχείων του ελληνικού στίβου.