(ΑΠΟ ΤΟ SITE Stivos News KΛΑΣΣΙΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ)
Η υπεραιωνόβια ιστορία των σκυταλοδρομιών στην Ελλάδα!
Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΜΟΥΖΕΛΟΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας
Οι αγώνες σκυταλοδρομιών που πρόκειται να διοργανωθούν στις 28 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη από τον ιστορικό Ηρακλή και είναι αφιερωμένοι στην μνήμη ενός λάτρη του στίβου, του δημοσιογράφου Σταύρου Μπαλτίδη, φέρνουν ξανά στην επικαιρότητα μια διοργάνωση που έχει μακρόχρονη ιστορία και κάποτε αποτελούσε σημαντικό αγωνιστικό γεγονός! Κάτι που μακάρι να αναβιώσει και πάλι στο στίβο του Καυτανζογλείου…
Αγωνίσματα σκυταλοδρομιών δεν φαίνεται να είχαν διεξαχθεί στα τέλη ή τις αρχές του 19ου και 20ού αιώνα στην τότε Ελλάδα! Πρώτη αναφορά γίνεται σε σχέση με τους φθινοπωρινούς αγώνες συλλόγων της Σμύρνης (1/10/1907), χωρίς όμως αναφορά αγωνισμάτων ή ομάδων ή επιδόσεων!
Έτσι, μάλλον πρέπει να θεωρήσουμε ότι στην Ελλάδα τελέσθηκε πρώτη φορά σκυταλοδρομία, τα 4Χ200μ. στις 21 Οκτωβρίου 1907 στους Φθινοπωρινούς αγώνες στην Αθήνα με τα εξής αποτελέσματα: Εθνικός ΓΣ 1.53.8 (Μαϊχός, Βαλασσόπουλος, Σπυρίδης, Γεωργαντόπουλος) ,Πανελλήνιος ΓΣ ….., Πειραϊκός Συνδ. …….
Λίγες ημέρες μετά αναφέρεται σκυταλοδρομία 8Χ100μ. με νικήτρια την ομάδα του ΠΓΣ (1.46.4) στην οποία μετείχαν ο μετέπειτα ιδρυτής
 του Παναθηναϊκού Γ. Καλαφάτης και ο ολυμπιονίκης Κ. Τσικλητήρας!
Το 1908 στους Πανθεσσαλικούς αγώνες αναφέρεται η σκυταλοδρομία 4Χ100μ. (αλλά δεν επιβεβαιώνεται ότι διεξήχθη…) και στους Πανελλήνιους Αγώνες η σκυτ. 4Χ200μ. με πρώτο τον ΠΓΣ (1.45.1), ενώ στους Αιολικούς της Σμύρνης γίνονται τα 4Χ100μ. με νικήτρια την ομάδα του Απόλλωνα με 50.8.
Στα 1909 στους Πανελλήνιους Αγώνες αρχίζουν να εμφανίζονται διάφορα αγωνίσματα σκυταλοδρομίας, όπως 2Χ100+2Χ200+2Χ400 (δηλ. συν. απόστασης 1400μ.) με πρώτο τον ΠΓΣ (3.18.6) και στους Πανιώνιους Αγώνες πρώτη φορά η σκυτ. 100+200+400+800μ =1500μ. με την ομάδα του Πανιωνίου (Ίσκος, Μαλκότσης, Μέξης, Περιφανάκης) να σημειώνει 3.47.6 και να ακολουθούν οι Πανελλήνιος ΓΣ και Ερμής Βουρνόβα (ή Μπουρνόβα, το γνωστό προάστιο της Σμύρνης).
Η επίδοση αυτή καταγράφηκε ως έγκυρο Πανελλήνιο ρεκόρ και για τη λεγόμενη Βαλκανική σκυταλοδρομία που όμως ακολουθεί αντίστροφη σειρά (800-400-200-100μ.), αλλά εκείνη την εποχή –λόγω ημιτελούς γνώσης των κανονισμών ή ελαστικότητας στην εφαρμογή τους- διεξαγόταν κατά το δοκούν των οργανωτών!
Άλλωστε το 1910 στους Α΄Παναιγύπτιους Αγώνες στη σκυτ. 100-200-400-800μ. επικράτησε ο ΕΓΣ με 3.50.8, ενώ στους Πανελλήνιους τελέσθηκε σκυτ. 2Χ100+2Χ200+2Χ400μ. με τον ΕΓΣ να κερδίζει σε 3.22.2, κάτι που συνεχίστηκε στις διοργανώσεις του 1911 και 1912.
Το 1914 στους Πανελλήνιους Αγώνες (11/4) στην ίδια σκυταλοδρομία επικράτησε ο Πειραϊκός Συνδ. με 3.27.0 ενώ συναντάμε πάλι το αγώνισμα στους Παν. Αγ. του 1919 (27/4) με νικητή τον Πανελλήνιο ΓΣ με 3.17.4.

Τα 4Χ400 για πρώτη φορά το 1920!
Στους ΙΕ΄Πανελ. Αγώνες απαντάται πρώτη φορά (29/4) σκυτ. 4Χ400μ με πρώτο τον Απόλλωνα Σμύρνης 4.05.4 (!) και κατόπιν τις ομάδες ΕΓΣ & ΠΓΣ χωρίς επίδοση!
Επίσημη αναφορά για τα 4Χ100μ. υπάρχει σε αγώνες της ΧΑΝ Αθηνών στο στάδιο (21/3/1921) με τον Παναθηναϊκό Ποδοσφαιρικό Όμιλο Αθηνών να σημειώνει
 50.6 και τον ΠΓΣ δεύτερο.
Ξαφνικά στα αρχεία στους αγώνες Β΄Παναθήναια το 1921 αναφέρεται μία σκυταλοδρομία χωρίς αποστάσεις αλλά με χρόνο 2.04 για τον Πανελλήνιο, 2.08.2 για τον Πειραϊκό και 2.13.0 για τον Εθνικό ΓΣ.
Βάσιμα μπορεί να συναχθεί ότι ήταν η λεγόμενη Σουηδική σκυταλοδρομία (100+200+300+400μ.= 1000μ.) έστω κι αν επίσημα εμφανίζεται αργότερα στο πρόγραμμα των αγώνων!
Αξιοπερίεργο είναι ότι το 1922 στα Γ΄Παναθήναια υπήρχε σκυτ. 3Χ100+3Χ200= 900μ., με την ομάδα του ΠΓΣ να κάνει χρόνο 1.58.8!
Το 1923 σε ημερίδα (22/4) τελείται πάλι Σουηδική σκυταλ. Με τον ΠΓΣ 1.47.8 και τον ΕΓΣ χωρίς επίδοση, ενώ λίγο αργότερα στα Δ΄ Παναθήναια τελέσθηκαν 4Χ100μ. εφήβων και 2Χ100+2Χ200+2Χ400μ.ανδρών. Την ίδια χρονιά σε ημερίδα στον Πανιώνιο διεξάγονται 4Χ100 (ΠΓΣ 49.0) και 4Χ400μ. (ΠΓΣ 3.56.8), επιδόσεις που αναγνωρίσθηκαν
 ως Πανελλήνια ρεκόρ.
Την επόμενη χρονιά σε αρκετούς αγώνες τελούνται 4Χ100 και 4Χ400μ. αλλά νέα ΠΡ σημείωσαν οι ομάδες του Ομίλου Αλεξανδρείας με 45.6 (29/3) και 3.51.8 (30/3) αντίστοιχα. Το πρώτο ισοφάρισε και κατέρριψε στους Ολυμπιακούς στο Παρίσι
 (12& 13 Ιουλίου) η Εθνική ομάδα
 (Παντελίδης, Καραγιάννης, Ταλιάκος, Παπαφίγγος) με 45.6 και 45.4.
Οι δύο κλασικές σκυταλοδρομίες φαίνεται να καθιερώνονται σε όλους τους αγώνες
στις επόμενες χρονιές, αλλά στις 20/9/1925 διεξάγεται και μία σκυτ. 3χλμ ως εξής:
2Χ800+2Χ400+2Χ200+2Χ100μ! Νικήτρια η ομάδα του ΕΓΣ με 7.55.0.
Αξιοπερίεργο ακόμη ότι το 1926 στους Πανθρακικούς αγώνες (Ιούνιος) αναφέρεται και μία Θρακική σκυταλοδρομία με νικήτρια της ΑΕΚ Θεσ. 8.29.8 αλλά χωρίς λεπτομέρειες!
Το 1927 στους αγώνες «Αχίλλεια» (Απρίλιος) τελείται πάλι σκυτ. 3χλμ αλλά με 1500-800-400-200-100μ. στην οποία η ομάδα Αχιλλεύς σημειώνει 8.00.0 κάτι που επαναλαμβάνεται στη συνάντηση Ελλάδας-Ιταλίας με την ελληνική 5άδα να κάνει 8.07.8.


Πρωτάθλημα σκυταλοδρομιών! 
Με απόφαση του ΣΕΓΑΣ καθιερώνονται (14-15 Αυγούστου 1927) οι πρώτοι αγώνες σκυταλοδρομιών, που ανέλαβαν να συνδιοργανώσουν Πανελλήνιος και Πανιώνιος
 με τίτλο «ομαδικοί αγώνες»!
Το πρόγραμμα περιελάμβανε και σκυταλοδρομίες που διεξήχθησαν πρώτη φορά, όπως  τα 4Χ800μ (ΑΕΚ 9.04.6) και 4Χ1500μ.(ΑΕΚ 19.23.2) που αποτέλεσαν και τα πρώτα Πανελλήνια ρεκόρ!
Αξιοσημείωτο ότι έγινε και μια πρωτότυπη σκυταλοδρομία, αποκαλούμενη Αμερικανική, απόστασης 3χλμ. με ομάδες τριών δρομέων οι οποίοι καθόριζαν μεταξύ τους και το διάστημα που θα έτρεχε ο καθένας αλλά και πόσες αλλαγές  θα έκαναν! Η κατάταξη ήταν ΕΓΣ 7.52.6, ΑΕΚ 7.55.6, Πανιώνιος __.
Στους κυριότερους αγώνες του 1928 περιλαμβάνονταν τα αγωνίσματα 4Χ100 και 4Χ400μ. , ενώ τον Απρίλιο της ίδια χρονιάς αναφέρονται (χωρίς λεπτομέρειες στο βιβλίο του Π. Μανιτάκη) οι αγώνες σκυταλοδρομιών της Θεσσαλονίκης με Ηρακλή Θ. και ΑΕΚ Θ. να μοιράζονται τα βραβεία.
Στις 11/11/1928 τελούνται οι Β΄ Ομαδικοί αγώνες, με 4Χ100 (ΕΓΣ 46.6), 4Χ400 (ΕΓΣ 3.49.0), 4Χ1500 (ΑΕΚ 18.54.8) και μία νέα (800+200+200+800) δηλ. συνολική απόσταση 2χλμ. με επικράτηση της ΑΕΚ, χωρίς να σημειώνεται χρόνος!
Το 1929 (Απρίλιος) σε τριεθνή συνάντηση Ελλάδας-Ελβετίας- Ουγγαρίας πέραν από τις κλασικές διεξάγονται και τα 4Χ200, τα 4Χ1500μ. με την ελληνική ομάδα (2η) να σημειώνει 18.33.0 και η Βαλκανική (800-400-200-100) με τη χώρα μας (2η) να κάνει 3.48.0.
Την ίδια χρονιά συναντάμε σχεδόν σε όλους τους αγώνες αγωνίσματα σκυτάλης με τους Γ΄ Ομαδικούς να οργανώνονται (25 & 27 Οκτωβρίου) στο στάδιο, με δύο καινοτομίες: Υπήρχαν δύο αγωνίσματα γυναικών και ένα μετ’ εμποδίων!
Αξίζει να αναφερθούν: 10Χ100μ (Πανιώνιος 2.02.8), Σουηδική (ΕΓΣ 2.10.0), 4Χ400μ (ΕΓΣ 3.43.0), σκυτ.800-200-200-800 (ΑΕΚ 3.52.6), 4Χ1500μ. (ΕΓΣ 18.35.8) , γυναικών 4Χ50μ. (Πανιώνιος 30.4 – Λαμπροπούλου, Τσιμπουράκη, Αρμάου, Μπεναρδή),γυναικών 4Χ75μ. (Πανιώνιος 44.8, με την ίδια σύθεση) και ανδρών 4Χ80μ.εμπόδια (ΕΓΣ 54.2 – Φωκάς, Ν & Α Βαμβακάς, Μοιρόπουλος)!
Το παράδοξο είναι ότι λίγες μέρες αργότερα εξαγγέλθηκε «Πρωτάθλημα σκυταλοδρομιών & λιθοβολίας» σε μια χρονιά που δεν είχε διεξαχθεί το Πανελλήνιο πρωτάθλημα με πρόγραμμα 4Χ100, 4Χ200, 4Χ400, Σουηδική [10-200-300-400] και μία άγνωστη με αποστάσεις 1600-800-400-200 , δηλ. 2χλμ., που αποκαλείτο Ολυμπιακή σκυταλοδρομία! 
Κλείνοντας τον τόμο της 100ετίας του ελληνικού στίβου ο Π. Μανιτάκης σημειώνει ότι στο τέλος του 1929 τα ΠΡ στις σκυταλοδρομίες ήταν:
    4Χ200μ. Εθνική ομάδα                  1.37.0              (28/9 Προβαλκανικοί)
4Χ400μ. ΕΑΕ Αλεξανδρείας         3.39.8                  (8/5 Παγκύπριοι)
4Χ1500μ. Εθνικός  ΓΣ                     18.35.8                 (27/10 Ομαδικοί)
Σουηδική Μικτή ομάδα             2.09.4                (23/4 τριεθνείς)
Βαλκανική Πανελλήνιος  ΓΣ           3.41.0             (31/8 Πρωτ. Ν. Ελλ.)
Επίσης αναγνωρίσθηκαν ως ΠΡ οι προαναφερθείσες επιδόσεις γυναικών.

Η ιστορία συνεχίζεται και προπολεμικά και μεταπολεμικά, τουλάχιστον έως το 1956 όταν καταργήθηκε το πρωτάθλημα σκυταλοδρομιών, όπως καταγράφει [και με τα παρακάτω στοιχεία] ο έμπειρος στατιστικός, παλιό μέλος του δ.σ. του ΣΕΓΑΣ Γιάννης Κυριακός!
Σχετικά με τη Βαλκανική (η σωστή σειρά είναι 800-400-200-100μ) υπήρχε σε προπολεμικούς Βαλκανικούς και το καλύτερο ρεκόρ που έχει καταγραφεί είναι 3.23.0 από την Εθνική ομάδα (Μαυροειδής, Κανελλίδης, Τσολάκης, Καμπαδέλλης) στην Αλεξάνδρεια το 1950!
Στη Σουηδική το 1958 σε διεθνείς αγώνες στο Κάϊρο η Εθνική (Σπυρόπουλος, Κόρμαλης, Μοραγέμος, Σύλλης) κάνει 1.57.3.
Στα 4Χ800μ. ως τελευταίο ρεκόρ καταγράφεται το 7.42.4 της Εθνικής στην Αθήνα το 1956 με σύνθεση τους πρωταθλητές Ματσκανίδη, Παπαβασιλείου, Δεπάστα, Κωνσταντινίδη!
Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι για λόγους παράδοσης η Σουηδική σκυταλοδρομία περιλαμβάνεται συχνά στο ονομαστό DN Galan μίτιγκ της Στοκχόλμης, όπου στις 25/7/2006 η Τζάμαϊκα με τους Γουίλιαμς, Μπολτ, Κλάρκ και Γκονζάλες
 πέτυχε παγκόσμιο ρεκόρ 1.46.59!
Τονίζω ότι η σκυταλοδρομία αυτή διεξάγεται σε αγώνες Κολλεγίων ή μικρών κατηγοριών και ξεκινά στην αφετηρία των 200μ. με τον πρώτο να τρέχει το βιράζ, το δεύτερο να καλύπτει την ευθεία και την απέναντι στροφή, στην αρχή της απέναντι ευθείας ξεκινά αυτός που καλύπτει το 300άρι έως σχεδόν τη γραμμή τερματισμού, απ’ όπου φεύγει ο τελευταίος δρομέας! Μπορεί μάλιστα ο 2ος αθλητής είτε να συγκλίνει στον εσωτερικό διάδρομο είτε να καλύψει την απόσταση στο διάδρομό του (άλλος τρόπος διεξαγωγής) και η σύγκλιση να γίνεται από τον 3ο δρομέα.
Τι λέτε λοιπόν φίλες και φίλοι, δεν είναι μια ωραία ιστορία το παρελθόν των σκυταλοδρομιών που μπορούν να δώσουν κάτι διαφορετικό στις διοργανώσεις του στίβου αλλά και στους αθλητές και αθλήτριες;

Συμπληρωματικό σημείωμα
του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΜΟΥΖΕΛΟΥ
Στις 17 Απριλίου 1933 στην Αθήνα η αποκληθείσα «ομάδα Αθηνών» με τους Κορρέ, Ζωγραφάκη, Δημητριάδη και Γεωργακόπουλο είχε σημειώσει 8.27.6, αλλά μεταπολεμικά το ΠΡ βελτιώθηκε δύο ακόμη φορές, από την Εθνική ομάδα, ως εξής: Αθήνα 26/10/1950 8.05.7 (Μαυροειδής, Δεπάστας, Αδαμόπουλος, Κανελλίδης) και Αθήνα 21/10/1956 7.42.4 (Ματσκανίδης, Παπαβασιλείου, Δεπάστας, Κωνσταντινίδης)!
Τότε έτρεχαν είτε άμιγείς ομάδες συλλόγων (και καταγράφονταν οι καλύτερες επιδόσεις συλλόγων στους πίνακες στατιστικής) είτε η Εθνική.
Η κορυφαία πανελλήνια επίδοση στα 4Χ800μ ανδρών ανήκει στον ΓΣ Ηρακλής από το 1985 με 7.39.84 (ηλεκτρονική χρονομέτρηση) και τετράδα τους Χάρη Κανίδη, Ανδρέα Ζαφειρίδη, Νίκο Δόβρο και Λεωνίδα Γεωργιάδη.
H  επίδοση  επιτεύχθηκε την Κυριακή 12 Μαϊου 1985 σε αγώνες στο Καυτανζόγλειο με την επωνυμία «Πανθεσσαλονίκειοι αγώνες σκυταλοδρομιών».